Gruczolaki wątroby są kolejną grupą nowotworów łagodnych wątroby. Te guzy występują zazwyczaj w zdrowym miąższu tego narządu. Predyspozycje do powstania gruczolaków wątroby mają młode kobiety w wieku od 20 do 44 lat. W 70-80% przypadków są to pojedyncze zmiany o różnych wymiarach, od kilku do kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu centymetrów, rzadziej są to zmiany mnogie. Gruczolaki najczęściej lokalizują się w prawym płacie wątroby. Czynniki ryzyka predysponujące do rozwoju tych guzów to: doustna antykoncepcja, stosowanie steroidów androgennych i anabolicznych, wysoki poziom endogennych androgenów lub estrogenów, glikogenozy typu Ia i III, a także otyłość i zaburzenia metaboliczne występujące w przebiegu cukrzycy, insulinooporności, nadciśnienia tętniczego, dyslipidemii.
Guzy te najczęściej są bezobjawowe. Zazwyczaj zmiana jest wykrywana przypadkowo w badaniach obrazowych, jednak takie objawy jak ból, głównie lokalizujący się w nadbrzuszu, prawym podżebrzu mogą u części pacjentów występować. U niektórych pacjentów obserwowana jest żółtaczka spowodowana uciskiem dróg żółciowych przez dużego rozmiaru guz. W przypadku dużych gruczolaków istnieje ryzyko samoistnego pęknięcia i krwawienia do jamy otrzewnowej. Do takich powikłań może dochodzić u około 25 – 64% pacjentów. Możliwość pęknięcia gruczolaka i następowego krwawienia jest szczególnie niebezpieczna wśród kobiet w okresie okołoporodowym w przypadku porodu drogami natury. Istotnymi czynnikami ryzyka krwawienia z guza jest przewlekłe stosowanie hormonalnej terapii zastępczej, podtorebkowa lokalizacja guza i rozmiar guza powyżej 35 mm. Oprócz tego istnieje ryzyko transformacji tych guzów w zmianę złośliwą, ryzyko takie jest większe u pacjentów z licznymi gruczolakami. Odstawienie preparatów hormonalnych zmniejsza ryzyko złośliwej przemiany guza, ale nie wyklucza jej całkowicie. Szczególnej uwagi wymagają gruczolaki wątroby u mężczyzn.
W USG obraz gruczolaka jest niecharakterystyczny, więc nie można ostatecznie postawić rozpoznania używając tylko tej metody. Wskazane jest poszerzenie diagnostyki o badanie TK lub MR brzucha z dożylnym środkiem kontrastowym celem ostatecznej weryfikacji typu guza. Czasami potrzebne jest wykonanie biopsji gruboigłowej guza, celem różnicowania z rakiem wątrobowokomórkowym.
Leczenie operacyjne stosuje się w przypadku guzów o średnicy powyżej 5 cm ze względu na podwyższone ryzyko powikłań i transformacji złośliwej. Ponadto usunięcie guza powinno być stosowane również w przypadku istnienia jakichkolwiek wątpliwości diagnostycznych. W leczeniu tego typu guzów skuteczne mogą być zabiegi laparoskopowej resekcji wątroby, pozwalające znacznie zmniejszyć uraz śródoperacyjny i obciążenie pacjenta.
Mniejsze zmiany mogą być obserwowane pod warunkiem odstawienia terapii hormonalnej. W tych przypadkach wskazane jest wykonywanie okresowych badań obrazowych co 6 mies., a oprócz tego kontrola poziomu onkomarkeru AFP we krwi. W sytuacji powiększenia guza lub wzrostu poziomu markeru wskazane jest leczenie operacyjne.
Podsumowując, gruczolak wątroby jest łagodną zmianą, która posiada potencjał transformacji do raka wątrobowokomórkowego. Rozpoznanie gruczolaka wątroby powinno opierać się na dokładnym wywiadzie oraz badaniach obrazowych. W wątpliwych sytuacjach warto wykonać biopsję guza. Przy podejrzeniu gruczolaka wątroby należy skonsultować się z lekarzem specjalistą zajmującym się leczeniem tych guzów. W szczególnych przypadkach leczenie operacyjne pozwala skutecznie zapobiec powikłaniom oraz przemianie złośliwej gruczolaka.